اهمیت خواب
اهمیت خواب در زندگی روزمره
یکی از مهم‌ترین عوامل سلامت و پیشرفت در امور مختلف زندگی خوابیدن کافی و اصولی می‌باشد.
شاید بسیاری از افراد فکر کنند که اگر ساعات بیشتری بیدار باشند، موفقترند ! این تفکّر کاملاً اشتباه می‌باشد. هدف از خوابیدن رهایی از فعّالیّت‌های روزمره نیست؛ بلکه یک امر ضروری برای بالا بردن کیفیت فعّالیّت‌های روزمره می‌باشد.
تحقیقات نشان می‌دهد کم‌خوابی باعث می‌شود حافظه و قدرت درک افراد دچار مشکل شود. اگر شخصی را از خواب محروم کنند، نمی‌تواند آموخته‌های روز قبل خود را به یاد بیاورد. در هنگام خواب اطلاعاتی که شما یاد گرفته‌اید در حافظه تثبیت می‌شود و قدرت تصمیم‌گیری را تقویت می‌کند؛ در نتیجه خواب منظّم باعث پیشرفت تحصیلی می‌شود و استرس را کاهش می‌دهد.
- آیا خوابیدن در طول روز مفید است یا نه ؟
خوابیدن در طول روز می‌تواند برای مغز و رفع خستگی اعضای بدن مفید باشد، اما باید توجه کرد که مدت خواب روز کمتر از 40 - 50 دقیقه باشد. تایم‌های طولانی خواب در طول روز باعث مختل شدن خواب شب می‌شود. در فصل زمستان افراد بیشتر می‌خوابند. سعی کنید بر این مشکل غلبه کنید و ساعات خوابتان را کاهش دهید.
برای کاهش زمان خواب میان روز سعی کنید :
- اگر عادت به خوابیدن طولانی در روز دارید هر 2 یا 3 روز سعی کنید 15 تا 30 دقیقه از مدت آن را کاهش دهید.
- برای خواب روز به رختخواب نروید؛ سعی کنید روی میز یا صندلی بخوابید. خواب سطحی، خستگی شما را رفع می‌کند ولی خوابیدن عمیق باعث می‌شود که شب نتوانید راحت بخوابید.
- توصیه می‌شود اگر به خواب روز عادت ندارید، سعی کنید در مقابل خوابیدن در روز مقاومت و به آن عادت نکنید.
- خوابیدن در روز باید قبل از ساعت 4 عصر باشد چون خوابیدن بعد از این ساعت باعث اختلال در خواب شب می‌شود.
- چه ساعاتی باید خوابید ؟
ابتدا باید به این نکته توجه کنید که در طول شب به 8 ساعت خواب به‌طور پیوسته نیاز دارید.
حال این ساعات به فعالیّت شما بستگی دارد؛ مثلاً به‌خاطر شرایط شخصی بعضی افراد نیاز است ساعت 6 صبح بیدار باشند، طبیعتاً این شخص باید قبل از ساعت 10 شب بخوابند. پس طبق نیازتان ساعات خوابتان را تنظیم کنید اما بعضی از ساعات شب را حتماً باید بخوابید، چون بیدار ماندن در این ساعات در دراز مدت می‌تواند عوارض منفی داشته باشد. طبق تحقیقات به‌عمل آمده :
اگر از ساعت 11 تا 1 شب نخوابید؛ سیستم عصبی و عضلانی دچار مشکل می‌شوند. از عواقب آن می‌توان به ضعف، بی‌حالی، کاهش اشتها، ضعف ذهنی و فیزیکی اشاره نمود.
خوابیدن از ساعت 1 تا 3 شب بسیار ضروری است. عوارض بیدار بودن در این ساعت تحریک‌پذیری روانی و افسردگی می‌باشد. ضمناً نخوابیدن در این ساعات خطر سکته مغزی را چهار و سکته قلبی را دو برابر می‌کند .
یک معضل که بسیاری از افراد با آن مشکل دارند، دیر بیدار شدن است. دیر بیداری بیشتر ناشی از کمبود خواب، افسردگی، بی‌حوصلگی و نداشتن انگیزه برای شروع یک فعالیّت روزانه است. در بعضی افراد هم این مشکل به‌صورت عادت جا افتاده است.
- راهکارهایی برای بیدار شدن در زمان مناسب :
1 – سعی کنید به موقع بخوابید تا دچار کم‌خوابی نشوید و صبح به‌موقع بیدار شوید.
2 – از ساعت بیولوژیک بدنتان استفاده کنید. قبل از خواب با خودتان صحبت کنید و تلقین کنید که فردا فلان ساعت باید بیدار شوم.
3 – بعد از بیدار شدن چراغ‌ها را روشن کنید.
4 – صبح به‌محض بیدار شدن از رختخواب خارج شوید.
5- چند دقیقه ورزش کنید تا سطح هوشیاری‌تان بالا برود و احساس خواب‌آلودگی نکنید.
- چه کار کنیم تا راحت بخوابیم ؟
با توجه به زندگی‌های ماشینی انسان دچار اختلالات بسیاری از قبیل فشارهای روحی و مشکلات عصبی شده است. یکی از عمده‌ترین این مشکلات کم‌خوابی و راحت نخوابیدن است. برای غلبه بر این مشکل توصیه می‌شود از رختخوابتان فقط برای خوابیدن استفاده کنید. این امر باعث می‌شود مکانیسم بدن شما شرطی شود و به‌محض رفتن در رختخواب راحت‌تر بخوابید.
از مواد غذایی مانند : کافئین، قهوه، چای و ... که باعث تحریک مغز می‌شود، خودداری کنید. قبل از خواب، خوردن شیر و عسل باعث آرامش و راحت خوابیدن می‌شود. چند دقیقه قبل از خواب یک لیوان شیر و عسل می‌تواند در راحت خوابیدن شما بسیار مؤثر باشد. از خوردن غذاهای سنگین و سرخ‌شده برای شام خودداری کنید و هیچ‌گاه سریع بعد از صرف شام نخوابید.
در طول روز با ورزش و فعالیّت، خودتان را خسته کنید. تا بدن نسبت به خواب احساس نیاز کند. البته حداقل سه ساعت قبل از خواب ورزش نکنید و یک ساعت قبل خواب فعّالیّتی انجام ندهید که دمای بدن شما را بالا ببرد؛ زیرا باعث مختل شدن خواب می‌شود. هرگاه بدن نیاز به خواب دارد جوابگوی نیازش باشید و در مقابل آن مقاومت نکنید. قبل از خواب پنجره‌های اتاق خواب را باز کنید تا هوای اتاق تهویه شود. تخت خواب مناسب و بالش‌های بزرگ و نرم استفاده کنید.
- چرا موقع مطالعه احساس خواب می کنیم ؟
یکی از عوامل احساس خواب در هنگام مطالعه شرایط فیزیکی افراد می‌باشد. معمولاً وقتی در حالت درازکش مطالعه می‌کنید سریع‌تر احساس خواب‌آلودگی می‌کنید. البته عواملی همچون پر‌خوری و کم‌خوری هر دو در خواب‌آلودگی تأثیر دارند؛ ممکن است خواب‌آلودگی ناشی از فعّالیّت‌های زیاد هم باشد.
نداشتن انگیزه و بی‌حوصلگی یکی از عوامل مؤثر در خواب‌آلودگی است.
طبق تحقیقات به‌عمل آمده یک عامل بسیار مهم خواب‌آلودگی در هنگام مطالعه، بی‌تحرکی و ثابت‌ماندن به مدت طولانی است. این موضوع باعث ترشح اسید لاکتیک در خون شده و مقدار زیادی از اکسیژن خون را می‌گیرد. در نتیجه اکسیژن کمتری به مغز می‌رسد و شخص احساس خواب‌آلودگی می‌کند.
- برای جلوگیری از احساس خواب‌آلودگی هنگام مطالعه چه کارهایی انجام دهیم ؟
- برای مدت طولانی در یک وضعیت ثابت قرار نگیرید؛ سعی کنید تحرک داشته باشید.
- در حالت دراز کشیدن مطالعه نکنید.
- در مواقع خواب‌آلودگی سعی کنید مطالبی که برایتان جذاب است را مطالعه کنید.
- زمان مطالعه را مناسب انتخاب کنید؛ مثلاً : بعد از خوردن نهار سریع شروع به درس خواندن نکنید.
- سعی کنید با صدای بلند مطالعه کنید.
